Τρόποι ενίσχυσης της ανάπτυξης της ομιλίας

   

           Η εκμάθηση της ομιλίας μπορεί να φαντάζει εύκολο έργο μολονότι είναι μία πολύπλοκη διαδικασία. Η πολυπλοκότητα αυτή επισκιάζεται από το γεγονός πως τα παιδιά γρήγορα γίνονται ικανοί χρήστες του καινούριου αυτού κώδικα επικοινωνίας, χωρίς να έχει προηγηθεί στοχευόμενη διδασκαλία (όπως στην περίπτωση του γραπτού λόγου). Ωστόσο, συχνά πλέον παρατηρούμε τα παιδιά να εμφανίζουν δυσκολίες στην ομιλία. Για να αποφευχθεί η εμφάνιση δυσκολιών (που δεν οφείλονται σε νευρολογική βλάβη) καλό είναι να ενισχύσουμε την ανάπτυξη της ομιλίας. Η ενίσχυση της ανάπτυξης της ομιλίας είναι μία διαδικασία που δεν απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, παρά μόνο χρόνο και υπομονή!

·        Να μιλάτε στο παιδί με ζεστό και ήρεμο τρόπο.

·        Χρησιμοποιήστε παιχνίδια που βγάζουν ήχους καθώς και κρεμαστά αντικείμενα που μπορεί να τα βλέπει και να τα πιάνει.

·        Ενθαρρύνετε το μωρό σας να παράγει ήχους που αποτελούνται από φωνήεντα ή σύμφωνο φωνήεν: «μα», «μπα», «ντα».

·        Χρησιμοποιήστε διαφορετικό τόνο φωνής όταν ρωτάτε, όταν επιβραβεύετε…

·        Μάθετε στο παιδί να μιμείται το χειροκρότημα, την αποστολή φιλιών και παίξτε παιχνίδια με τα δάχτυλα.

·        Να ονομάζετε τα οικεία άτομα και πρόσωπα της καθημερινής ζωής.

·        Μιλήστε του καθώς το πλένετε, το ταΐζετε, το ντύνετε… Μιλήστε του σχετικά με αυτό που κάνετε.

·        Αναγνωρίστε/ κατονομάστε χρώματα.

·        Μετρήστε αντικείμενα.

·        Χρησιμοποιήστε χειρονομίες όπως το αντίο, για να μεταφέρετε την έννοια.

·        Παρουσιάστε ήχους ζώων για να συνδέσετε έναν ήχο με μία συγκεκριμένη έννοια: « Το σκυλί κάνει γαβ-γαβ».

·        Επεκτείνετε τις μεμονωμένες λέξεις που χρησιμοποιεί το μωρό σας: «Που είναι η μαμά; Η μαμά σ’ αγαπάει!» « Που είναι το μωρό; Να το μωρό!»

·        Χρησιμοποιήστε «μωρουδίστικη» ομιλία μόνο για να μεταφέρετε το μήνυμα και πάντα να συνοδεύετε από ενήλικη ομιλία « Είναι ώρα για μαμ, θα φάμε φαγητό τώρα».

·        Παίξτε μαζί του με μπάλες, κύβους, ενσφηνώματα, κουζινικά, κουτιά, παζλ.

·        Τραγουδήστε απλά τραγούδια και απαγγείλετε παιδικά ποιήματα για να δείξετε το ρυθμό και τον τρόπο ομιλίας.

·        Διαβάστε στο παιδί σας. Επιλέξτε αρχικά βιβλία τα οποία είναι ανθεκτικά και έχουν μεγάλες πολύχρωμες εικόνες οι οποίες δεν έχουν πολλές λεπτομέρειες. Ρωτήστε το παιδί σας «Τι είναι αυτό» και ενθαρρύνετε την αναγνώριση και την κατονομασία των οικείων αντικειμένων στο βιβλίο.

·        Γελάστε μαζί του και κάντε αστείες φατσούλες (ενδυναμώνουν τους μυς που παράγουν την ομιλία).

·        Επαναλάβετε σωστά αυτό που λέει το παιδί σας, δείχνοντάς του ότι το καταλαβαίνετε αλλά μη του ζητάτε να τα επαναλάβει σωστά « -Μαμά, έλω το άταχο. – Θέλεις το βάτραχο; Ααααα, θέλεις το βάτραχο!».

·        Επεκτείνετε τα λεγόμενά του «- Μαμά θέλω χυμό. – Θέλεις χυμό; Έχω χυμό. Έχω χυμό μήλου. Θέλεις χυμό μήλου;».

·        Κάντε ερωτήσεις που απαιτούν επιλογή « Θέλεις ένα μήλο ή ένα πορτοκάλι;» « Θέλεις να φορέσεις την κόκκινη ή τη μπλε μπλούζα;»

·        Εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του, ονομάστε για παράδειγμα τα μέρη του σώματος και εξηγήστε του τι κάνουμε με αυτά «Αυτή είναι η μύτη μου. Με τη μύτη μπορώ να μυρίσω τα λουλούδια, τα τσουρέκια, το ποπ κορν, το σαπούνι…».

·        Μιλήστε για χωρικές σχέσεις (αρχικός, μεσαίος, τελευταίος), (δεξί, αριστερό) και για τα αντίθετα ( πάνω-κάτω, ανοιχτός- κλειστός, μέρα-νύχτα).

·        Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δίνει οδηγίες.

·        Παίξτε παιχνίδια μίμησης ρόλων.

·        Διηγηθείτε ο ένας ιστορίες στον άλλον (για τη μέρα σας στη δουλειά, για τη μέρα του στο σχολείο).

·        Εμπλουτίστε τον ελεύθερό του χρόνο έξω από το σπίτι (βόλτα στην παιδική χαρά, ψώνια στο σούπερ μάρκετ, κτλ).

        Μην ξεχνάτε να ενθαρρύνετε το παιδί σας να προσπαθεί και να επαινείτε την κάθε του μικρή πρόοδο!

Ημερολόγιο καθημερινών δραστηριοτήτων για την ενίσχυση της ανάπτυξης της ομιλίας.

 

        « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»

 

 

Στάδια ανάπτυξης ομιλίας από τη γέννηση έως 6 ετών

      

         Τα παιδιά έρχονται στον κόσμο με τη γενετική προδιάθεση να ασχοληθούν με τη γλώσσα και να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους γύρω τους. Από τη γέννησή τους, δείχνουν μια προτίμηση στους γλωσσικούς ήχους έναντι των άλλων ειδών ήχου. Μέχρι να μάθουν να χρησιμοποιούν ικανοποιητικά τη γλώσσα, περνούν από τα στάδια ανάπτυξης της ομιλίας, όπως παρουσιάζονται παρακάτω.

                                     Από τη γέννηση έως 6 μηνών

       Σε αυτό το στάδιο, οι δυνατότητες επικοινωνίας των βρεφών περιορίζονται στις εκφράσεις του προσώπου και στο κλάμα, το οποίο διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες του. 

                                    

                                        Από 7 μηνών έως 12 μηνών

       Στο στάδιο αυτό, το ηχητικό ρεπερτόριο των βρεφών διευρύνεται με διάφορους ήχους (π, μ, μπ) και στη συνέχεια αρχίζουν το βάβισμα, το οποίο αντικαθίσταται από ακατάληπτες λέξεις. 

                                       Από 13 μηνών έως 18 μηνών

       Σε αυτό το στάδιο, παράλληλα με τη βελτίωση της ικανότητας να διακρίνουν και να παράγουν γλωσσικά σήματα, τα βρέφη αρχίζουν να είναι πιο επιδέξια στη συναλλαγή τους με τους ανθρώπους και τα αντικείμενα γύρω τους.

                                    

                                       Από 19 μηνών έως 24 μηνών

       Στο στάδιο αυτό, η ομιλία των νηπίων αρχίζει να μοιάζει περισσότερο με  των ενηλίκων ενώ χρησιμοποιούν περισσότερο τις χειρονομίες (κυρίως το δείξιμο). 

                                           

                                            Από 2 ετών έως 3 ετών

       Στη διάρκεια αυτού του σταδίου, το ρεπερτόριο των λέξεων του νηπίου αυξάνεται, με αργό ρυθμό στην αρχή, ο οποίος επιταχύνεται αργότερα. 

                                     

                                        

                                        Από 3 ετών έως 4 ετών

      

        Σε αυτό το στάδιο, τα νήπια χρησιμοποιούν ορθότερα τη γλώσσα και τα υποσυστήματα της (ήχοι, λέξεις, προτάσεις), χρησιμοποιώντας την κατάλληλα στα διάφορα κοινωνικά πλαίσια ( χαιρετισμός, απαίτηση, παράκληση, κτλ).

                                    

 Από 4 ετών έως 5 ετών

       Στο στάδιο αυτό, τα νήπια χρησιμοποιούν τη γλώσσα για να ρωτούν, να φλυαρούν, να διαπραγματεύονται, να εξηγούν τις σκέψεις τους, να εκφράζουν τις επιθυμίες τους, κτλ.

                                          

                                            Από 5 ετών έως 6 ετών

     Στην ηλικία των 6 ετών, τα παιδιά χειρίζονται πολύ καλά τη γλώσσα και τις διαστάσεις της ( μορφή, περιεχόμενο, χρήση). Ωστόσο θα συνεχίσουν να κατακτούν λεπτότερες γλωσσικές αποχρώσεις και πιο εκτεταμένο λεξιλόγιο.

! Ας μην ξεχνάμε όμως πως κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς ανάπτυξης, οι οποίοι μπορεί να διαφέρουν από το μέσο όρο. Ωστόσο, αν παρατηρήσουμε σημαντική απόκλιση από την ανάπτυξη των παιδιών της ηλικίας του, καλό θα ήταν να ζητήσουμε μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση ομιλίας και λόγου από το λογοθεραπευτή. 

       « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης. »

Η επιστήμη της λογοθεραπείας.

        Η ομιλία είναι η έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να εξωτερικεύει με λέξεις τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις σκέψεις του, ώστε να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του στα πλαίσια μιας γλωσσικής κοινότητας. Μολονότι η κατάκτηση της ομιλίας συντελείται χωρίς στοχευόμενη διδασκαλία, πλέον συχνά παρατηρούμε πως τα παιδιά έχουν δυσκολίες στην κατάκτησή της. Ωστόσο ακόμα και η κατεκτημένη ικανότητα της ομιλίας μπορεί να χαθεί από διάφορες αιτίες κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.

       Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, την διάγνωση αλλά και την αποκατάσταση των διαταραχών επικοινωνίας, λόγου (γραπτού και προφορικού), ομιλίας, φωνής, μάσησης και κατάποσης σε παιδιά αλλά και ενήλικες όποια και αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών (είτε δηλαδή τα αίτια είναι νευρολογικά, εξελικτικά ή λειτουργικά).
       Η λογοθεραπεία αποσκοπεί στην ανάπτυξη της εξωλεκτικής και λεκτικής επικοινωνίας, την παραγωγή του προφορικού και γραπτού λόγου και την καθαρότητα της ομιλίας και της φωνής. Η λογοθεραπεία έχει τη δυνατότητα να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει αποκλίσεις σε αυτούς τους τομείς από τη βρεφική έως τη γεροντική ηλικία.

       Παρόλο που κάθε άτομο έχει τους δικούς του ρυθμούς εξέλιξης (είτε πρόκειται για ανάπτυξη είτε για αποκατάσταση του λόγου) αν η ομιλία και ο λόγος του ατόμου υστερούν σημαντικά από το επίπεδο της ομιλίας και του λόγου των συνομηλίκων, συνίσταται να ζητήσουν τη γνώμη ενός λογοθεραπευτή.

 « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης. »