Οι μαθησιακές δυσκολίες (μέρος Γ’)- Αλεξία

        Στην καθημερινότητά μας συχνά ακούμε και χρησιμοποιούμε τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες», χωρίς να μας είναι απολύτως ξεκάθαρη η έννοιά του.

Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;

       Με τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες» περιγράφουμε μία ομάδα πολύμορφων δυσκολιών, οι οποίες εκδηλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών διεργασιών, και αναφερόμαστε στη λειτουργία και εκμάθηση της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, της κατανόησης και των μαθηματικών. Αυτές οι δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο, θεωρούνται ότι υπάρχουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι δυνατόν να εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μαζί με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως, από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μία μαθησιακή δυσκολία. Επίσης, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (π.χ. πολιτισμικές διαφορές, υστερημένο γλωσσικό περιβάλλον, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), δεν είναι όμως αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών (National Joint Committee of Learning Difficulties/ NJCLD, 1988).

Είδη μαθησιακών δυσκολιών:

·        Δυσαναγνωσία

·        Δυσορθογραφία

·        Αλεξία

·        Αγραφία/ δυσγραφία

·        Δυσαριθμησία

·        Δυσλεξία

Αλεξία

Τι είναι η αλεξία;

       Με τον όρο «αλεξία» περιγράφουμε την αδυναμία ανάγνωσης λέξεων ή γραμμάτων ενώ η οπτική ικανότητα είναι φυσιολογική.

Είδη αλεξίας:

·        Φωνητική αλεξία

       Δυσκολία στην ανάγνωση μεμονωμένων γραμμάτων και στη σύνδεσή τους για τη δημιουργία συλλαβών και λέξεων.

·        Οπτική αλεξία

 Αδυναμία αντιστοίχισης γραμμάτων σε συγκεκριμένα φωνολογικά σύνολα. Η οπτική αλεξία έχει δύο μορφές:

Ø Γραμματική μορφή: αδυναμία αναγνώρισης μεμονωμένων γραμμάτων

Ø Λεκτική μορφή: αδυναμία σύνθεσης λέξεων ενώ γνωρίζει τα γράμματα

·        Καθρεπτική αλεξία

 Αδυναμία ορθής ανάγνωσης, αναγιγνώσκει από τα δεξιά προς τα αριστερά, γυρίζει προς τα πίσω, παραλείπει λέξεις και ολόκληρες σειρές.

Η αλεξία ως επίκτητη διαταραχή!

       Με τον όρο «αλεξία» περιγράφουμε και την επίκτητη διαταραχή της πρόσληψης ή/ και παραγωγής γραπτού λόγου που έρχεται ως επακόλουθο τραυματισμού του εγκεφάλου ατόμων που πριν δεν αντιμετώπιζαν παρόμοιο πρόβλημα.

       Ο μέσος άνθρωπος μπορεί να διαβάζει τις μεμονωμένες λέξεις τόσο γρήγορα, όσο και τα μεμονωμένα γράμματα. Για το λόγο αυτό τα γράμματα μιας λέξης διαβάζονται παράλληλα με την ίδια τη λέξη και σπάνια κάποιος χρειάζεται να διαβάσει γράμμα προς γράμμα για να κατανοήσει μια λέξη, παρά μόνο αν η λέξη παρουσιάζει κάποια δυσκολία (π.χ. είναι μεγάλη ή σπάνια). Στην ανάγνωση λαμβάνουν μέρος πολλοί μηχανισμοί, εάν ένας από τους μηχανισμούς πάθει βλάβη -είτε από τραυματισμό είτε από ασθένεια- είναι δυνατόν να παρουσιαστεί κάποια μορφή αλεξίας από τις παρακάτω:

·        Φωνολογική αλεξία

     Οι ασθενείς με φωνολογική αλεξία δυσκολεύονται να διαβάσουν ψευδολέξεις, άγνωστες λέξεις, λέξεις που δεν υπάρχουν στο «οπτικό» τους λεξικό.

·        Επιφανειακή αλεξία

Οι ασθενείς με επιφανειακή αλεξία δυσκολεύονται να διαβάσουν λέξεις που περιέχουν δίψηφα φωνήεντα και σύμφωνα, διαβάζουν το κάθε γράμμα μεμονωμένα, π.χ. διαβάζουν κο/ιτί αντί γα κουτί.

·        Βαριά αλεξία

Οι ασθενείς με βαριά αλεξία εκτός από τα παραπάνω χαρακτηριστικά, δυσκολεύονται να διαβάσουν λειτουργικές λέξεις (π.χ. τότε, και, ότι, αλλά κ.α) και κάνουν πολλά ετυμολογικά λάθη (π.χ. διαβάζουν πόρτα αντί για θύρα).

Αντιμετώπιση της αλεξίας.

       Η αντιμετώπισης της αλεξίας είτε ως μαθησιακής δυσκολίας είτε ως επίκτητης διαταραχής είναι κοινή. Ενισχύουμε αρχικά τη μνήμη με ασκήσεις (βλ. άρθρο «Οι μαθησιακές δυσκολίες (μέρος B’)- Δυσορθογραφία»), ενισχύουμε τη φωνολογική ενημερότητα με ασκήσεις (βλ. άρθρο «Οι μαθησιακές δυσκολίες (μέρος Α’)- Δυσαναγνωσία»), ενισχύουμε και τον προσανατολισμό.

       Ο προσανατολισμός στον χώρο είναι στενά συνδεδεμένος με το σχήμα του σώματος, γιατί για να προσανατολιστεί το άτομο μέσα στον χώρο , πρέπει να ανατρέξει στο σώμα του και να καθορίσει την θέση που κατέχει σε σχέση με τα αντικείμενα που το περιβάλλουν. Οι βασικές έννοιες στον προσανατολισμό στον χώρο είναι : πάνω – κάτω, μέσα – έξω, μπροστά – πίσω, ψηλά – χαμηλά, δίπλα, απέναντι, δεξιά - αριστερά, κοντά - μακριά. Το άτομο που προσανατολίζεται καλά μέσα στον χώρο, αντιλαμβάνεται τη διεύθυνση των γραμμάτων και τα καταφέρνει καλύτερα στην ανάγνωση και γραφή.

Ασκήσεις για ενίσχυση προσανατολισμού στο χαρτί! 

     Για την ενίσχυση του προσανατολισμού ξεκινάμε με απλές ασκήσεις για τα αντίθετα ζεύγη «πάνω-κάτω», «μέσα-έξω», «αριστερά- δεξιά», όπως βλέπετε παρακάτω:

     Στη συνέχεια χρησιμοποιούμε συνδυαστικές ασκήσεις με οδηγίες όπως:

       Παρόλο που η αντιμετώπισης της αλεξίας είτε ως μαθησιακής δυσκολίας είτε ως επίκτητης διαταραχής είναι κοινή, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε ασκήσεις προσαρμοσμένες στην ηλικία και στις ανάγκες του ατόμου.

        « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»

Οι μαθησιακές δυσκολίες (μέρος B’)- Δυσορθογραφία

        Στην καθημερινότητά μας συχνά ακούμε και χρησιμοποιούμε τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες», χωρίς να μας είναι απολύτως ξεκάθαρη η έννοιά του.

Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;

       Με τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες» περιγράφουμε μία ομάδα πολύμορφων δυσκολιών, οι οποίες εκδηλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών διεργασιών, και αναφερόμαστε στη λειτουργία και εκμάθηση της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, της κατανόησης και των μαθηματικών. Αυτές οι δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο, θεωρούνται ότι υπάρχουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι δυνατόν να εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μαζί με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως, από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μία μαθησιακή δυσκολία. Επίσης, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (π.χ. πολιτισμικές διαφορές, υστερημένο γλωσσικό περιβάλλον, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), δεν είναι όμως αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών (National Joint Committee of Learning Difficulties/ NJCLD, 1988).

Είδη μαθησιακών δυσκολιών:

·        Δυσαναγνωσία

·        Δυσορθογραφία

·        Αλεξία

·        Αγραφία/ δυσγραφία

·        Δυσαριθμησία

·        Δυσλεξία

Δυσορθογραφία

Τι είναι η δυσορθογραφία;

       Με τον όρο «δυσορθογραφία» περιγράφουμε τη δυσκολία στην εκμάθηση της ορθογραφίας που συναντάται σε παιδιά με φυσιολογική νοημοσύνη.

 Τα λάθη του μαθητή με δυσορθογραφία:

·        Αντικαθιστά γράμματα με άλλα (ε-3, ρ-9, δ-2, χ-γ)

·        Αντιστρέφει το αρχικό φώνημα (αν-να, από-παό)

·        Αντιστρέφει μέσα στη συλλαβή (πατάκι-παατκι, καπάκι- πακακι)

·        Παραλείπει γράμματα ή συλλαβές (μέλι-μλι, κανάτα- κατά)

·        Προσθέτει γράμματα ή συλλαβές (σπίτι-σππίτι, κάπα- καπαπα)

·        Συνδέει τις λέξεις (:{ της μαμάς του – της μαμάστου)

·        Αντικαθιστά άηχο με ηχηρό φώνημα (φακές- βακές)

·        Απλοποιεί συμπλέγματα ( βάφτισα- βάφισα)

·        Αφομοιώνει φωνήματα (παγώνω- παγώγω)

·        Παραποιεί φωνήεντα (πέντε- πέντα)

·        Κάνει λάθη χρήσης (ωραίος – ορέος, κοιμάμαι – κιμάμαι)

·        Κάνει λάθη στη χρήση διαφορετικών γραμμάτων του ίδιου φωνήματος (ευχαριστώ- εφχαριστώ, ευαίσθητος – εβαίσθητος)

·        Μπερδεύει ομόηχες λέξεις (λίπη – λύπη – λείπει)

·        Αντικαθιστά λέξεις (γάτα- σκύλος)

·        Δεν τονίζει τις λέξεις ή τις τονίζει λάθος

Οι μαθητές με δυσορθογραφία μπορεί να γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες αλλά δεν μπορούν να τους εφαρμόσουν!

       Τα παραπάνω λάθη των μαθητών με δυσορθογραφία μπορεί να οφείλονται σε:

·        διαταραχές της οπτικής και ακουστικής αντίληψης

·        διαταραχές της ανάπτυξης του προφορικού λόγου

·        δυσκολία στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου.

Δυσορθογραφία ή τεμπελιά;

       Οι μαθητές που τεμπελιάζουν δεν παρουσιάζουν τα παραπάνω λάθη, κάνουν συνήθως λάθη γραμματικών κανόνων (ανεβαίνω – ανεβένω, οι οδοί- οι οδές, ζωγραφίζω- ζωγραφήζω) και λάθη στο θέμα της λέξης (πλήθος- πλύθος, γυναίκα- γυνέκα). Τα λάθη αυτά οφείλονται σε απροσεξία ή ελάχιστη εξάσκηση και όχι σε νευρολογική βλάβη.

Ενίσχυση της μάθησης της ορθογραφημένης γραφής

       Πριν ενισχύσουμε τη μάθηση της ορθογραφίας, είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε την προσοχή και τη μνήμη. Η προσοχή και η μνήμη είναι η βάση της μάθησης, όχι μόνο της γραφής αλλά και της ανάγνωσης και των μαθηματικών. Παρακάτω σας προτείνω κάποια παιχνίδια για την ενίσχυση της προσοχής και για την ενδυνάμωση της μνήμης καθώς και για την ορθογραφία.

Παιχνίδια για την προσοχή

         Το πάζλ, το «βρες τη διαφορά» και το «βρες το αντικείμενο στην εικόνα», είναι κάποια από τα πιο γνωστά παιχνίδια που αποτελούν ευχάριστη και αποτελεσματική εξάσκηση για την προσοχή και την παρατηρητικότητα.

Παιχνίδια για τη μνήμη

      Το «memo», το «τι λείπει;» και το «δες και θυμήσου», είναι κάποια από τα παιχνίδια που ενδυναμώνουν τη μνήμη και παίζονται ευχάριστα.

       Τα πλεονεκτήματα των παραπάνω παιχνιδιών είναι ότι χωρίζονται σε επίπεδα δυσκολίας και μπορείτε να τα βρείτε εκτός από ψηφιακή και σε έντυπη ή επιτραπέζια μορφή.

Παιχνίδια για την ορθογραφία

      

      

       

      Ο αγαπημένος τρόπος μάθησης των παιδιών, είναι το παιχνίδι. Τα παιδιά δε βαριούνται ποτέ να παίζουν και αφομοιώνουν καλύτερα μέσα από το παιχνίδι. Χρησιμοποιήστε είτε τα παραπάνω παιχνίδια αυτούσια είτε προσαρμοσμένα στις εκάστοτε ανάγκες της διδασκαλίας σας. Δε σταματάμε να παίζουμε επειδή γερνάμε αλλά γερνάμε επειδή σταματάμε να παίζουμε!

 « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»

Τα πεσμένα φύλλα!

       Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να αναλύει την πρόταση, τη λέξη και τη συλλαβή στα επιμέρους στοιχεία της (λέξεις, συλλαβές και φωνήματα) και να συνδυάζει τα επιμέρους στοιχεία για να φτιάχνει συλλαβές, λέξεις και προτάσεις. Φωνολογική εν ημερότητα δε σημαίνει συσχέτιση του ήχου με το γράμμα της αλφαβήτου, που διδάσκονται στο νηπιαγωγείο. Τα παιδιά συνήθως κατακτούν αβίαστα τη φωνολογική ενημερότητα χωρίς να τη διδαχτούν. Αρχικά, κατακτούν την ομιλία και τη χρησιμοποιούν για να επικοινωνήσουν. Στη συνέχεια, γύρω στα 4 έτη αρχίζουν να ξεχωρίζουν τις λέξεις σε μία πρόταση, τις συλλαβές σε μία λέξη και τα φωνήματα στις συλλαβές.

 Πριν ξεκινήσει το παιδί το Δημοτικό πρέπει να είναι σε θέση:

·        Να χωρίζει τις προτάσεις σε λέξεις

·        Να χωρίζει τις λέξεις σε συλλαβές

·        Να χωρίζει τις συλλαβές σε φωνήματα

·        Να αναγνωρίζει την ομοιοκαταληξία (σκάλα-μπάλα-σύκο)

·        Να αναγνωρίζει τις λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο φώνημα (γάλα-νερό-γάντια)

·        Να αναγνωρίζει τις λέξεις που αρχίζουν από την ίδια συλλαβή (φάντασμα-χάρακας-φάκελος)

·        Να εντοπίζει τη λέξη που δεν αρχίζει από την ίδια συλλαβή όπως οι υπόλοιπες (κουτί-ποτήρι-κουτάλι)

·        Να εντοπίζει τη λέξη που δεν αρχίζει από το ίδιο φώνημα όπως οι υπόλοιπες (θάλασσα-μπαλόνι-μπάσκετ)

·        Να προσθέτει αρχικές συλλαβές στις λέξεις για να παράγει καινούριες (έχουμε τη λέξη φέτα, αν βάλουμε μπροστά το –κου, ποια λέξη θα πάρουμε; Κουφέτα)

·        Να προσθέτει αρχικά φωνήματα στις λέξεις για να παράγει καινούριες (έχουμε τη λέξη άσσος, αν βάλουμε μπροστά το –δ, ποια λέξη θα πάρουμε; Δάσος)

·        Να αφαιρεί αρχικές συλλαβές από τις λέξεις για να παράγει καινούριες (έχουμε τη λέξη καμήλα, αν βγάλουμε από μπροστά το –κα, τι μένει; Μήλα)

·        Να αφαιρεί αρχικά φωνήματα από τις λέξεις για να παράγει καινούριες (έχουμε τη λέξη σόλα, αν βγάλουμε το –σ, ποια λέξη μένει; Όλα)

·        Να αντικαθιστά τις αρχικές συλλαβές των λέξεων με άλλες για να παράγει καινούριες λέξεις (έχουμε τη λέξη ζακέτα, αν βγάλουμε το –ζα και βάλουμε το –μο, ποια λέξη έχουμε; Μοκέτα)

·        Να αντικαθιστά τα αρχικά φωνήματα των λέξεων με άλλα για να παράγει καινούριες λέξεις (έχουμε τη λέξη φάρος, αν βγάλουμε το –φ και βάλουμε το –β, ποια λέξη έχουμε; Βάρος)

·        Να αναγνωρίζει τη λέξη που αρχίζει από το ζητούμενο φώνημα (ποια λέξη αρχίζει από –λ, πόδι-λάμπα-μωρό;)

·        Να αναγνωρίζει το αρχικό φώνημα των λέξεων (από ποια φωνήματα αρχίζουν οι λέξεις τηλέφωνο-γουρούνι-βαρέλι;).

Σημείωση!

       Για τα παραπάνω το παιδί  χρησιμοποιεί λέξεις-εικόνες και όχι γραπτές λέξεις!

       Πολλοί γονείς επιθυμούν να ενισχύσουν την κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας των παιδιών τους είτε γιατί παρουσιάζουν κάποια δυσκολία είτε γιατί θέλουν τα τους δώσουν καλύτερα εφόδια για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο Δημοτικό σχολείο. Διαβάζοντας τα παραπάνω τμήματα μπορείτε να φτιάξετε δικές σας δραστηριότητες για την ενίσχυση του κάθε τμήματος ξεχωριστά. Παρακάτω θα σας παρουσιάσω μία συνδυαστική δραστηριότητα για την ενίσχυση της φωνολογικής ενημερότητας και όχι μόνο.

Τα πεσμένα φύλλα

       Τα «πεσμένα φύλλα», είναι μία δραστηριότητα, η οποία ενισχύει την παρατηρητικότητα, την οπτική αντιστοίχιση, τη φωνολογική ενημερότητα και την άρθρωση.

       Αρχικά, βάζουμε στο ζάρι τα συμπλέγματα του –λ (με αυτά που περισσεύουν αντικαθιστούμε όσα εξαντλήσουμε). Στη συνέχεια το παιδί ρίχνει το ζάρι, του προφέρουμε αυτό που του έτυχε –βββλ και του ζητάμε να βρει μία λέξη που είτε αρχίζει από –βλ είτε υπάρχει μέσα στη λέξη το σύμπλεγμα –βλ (κάποιες λέξεις θα χρειαστεί να τις ονομάσετε μαζί του π.χ. μπλούζα αντί για φανελάκι). Όταν βρίσκει τη λέξη που ταιριάζει ενώνει τα άκρα του φύλλου και το βάζει στην άκρη. Συνεχίζουμε ομοίως τη δραστηριότητα. Αν το παιδί δυσκολεύεται, περιορίζουμε τις λέξεις, διαλέγουμε τρεις και ανάμεσά τους έχουμε μια λέξη που αντιστοιχεί στο σύμπλεγμα- στόχο.

      Το παιχνίδι είναι ο καλύτερος και δημιουργικότερος τρόπος διδασκαλίας!

        « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης. »

Οι μαθησιακές δυσκολίες (μέρος Α’)- Δυσαναγνωσία

        Στην καθημερινότητά μας συχνά ακούμε και χρησιμοποιούμε τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες», χωρίς να μας είναι απολύτως ξεκάθαρη η έννοιά του.

Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;

       Με τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες» περιγράφουμε μία ομάδα πολύμορφων δυσκολιών, οι οποίες εκδηλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών διεργασιών, και αναφερόμαστε στη λειτουργία και εκμάθηση της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, της κατανόησης και των μαθηματικών. Αυτές οι δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο, θεωρούνται ότι υπάρχουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι δυνατόν να εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μαζί με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως, από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μία μαθησιακή δυσκολία. Επίσης, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (π.χ. πολιτισμικές διαφορές, υστερημένο γλωσσικό περιβάλλον, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), δεν είναι όμως αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών (National Joint Committee of Learning Difficulties/ NJCLD, 1988). 

Είδη μαθησιακών δυσκολιών:

·        Δυσαναγνωσία

·        Δυσορθογραφία

·        Αλεξία

·        Αγραφία/ δυσγραφία

·        Δυσαριθμησία

·        Δυσλεξία

Δυσαναγνωσία

Τι είναι η δυσαναγνωσία;

       Με τον όρο «δυσαναγνωσία» περιγράφουμε τη δυσκολία στην αναγνωστική ικανότητα του παιδιού, κατά την οποία το παιδί δεν αποδίδει το αναμενόμενο όριο στην ανάγνωση που αντιστοιχεί στην ηλικία του.

Εδώ θα βρείτε τα αναγνωστικά ορόσημα ανά ηλικία http://eidikospaidagogos.gr/anagnostika-orosima-ilikia

Χαρακτηριστικά ενός αναγνώστη με δυσαναγνωσία

·        Κομπιάζει την ώρα της ανάγνωσης

·        Χάνει τη σειρά του κειμένου

·        Δεν τονίζει σωστά

·        Διαβάζει λάθος τις λέξεις χωρίς να το αντιλαμβάνεται

·        Δυσκολεύεται στην αποκωδικοποίηση των γραμμάτων (ποιο φώνημα αντιστοιχεί στο εκάστοτε γράμμα)

·        Δυσκολεύεται στην ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων

·        Προσθέτει φθόγγους ή συλλαβές στις λέξεις που διαβάζει

·        Αγνοεί τα σημεία στίξης

·        Δεν ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ικανό χρόνο

·        Δεν αποδίδει την κεντρική ιδέα του κειμένου είτε προφορικά είτε γραπτά

Δυσαναγνωσία ή απλή δυσκολία στην ανάγνωση;

       Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την ανάγνωση πριν ξεκινήσει η φοίτησή τους στο σχολείο, γύρω στα 4 έτη. Παρόλο που η ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας ξεκινάει αρκετά νωρίς, κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, ο οποίος μπορεί να διαφέρει από τα ορόσημα της ηλικία του. Αν ο μαθητής είναι σε θέση:

·        να αναγνωρίζει την ομοιοκαταληξία σε ένα ποίημα ή ένα τραγούδι

·        να περιγράφει εικόνες

·        να αναγνωρίζει τον αριθμό των συλλαβών της λέξης

·        να ενώνει και να χωρίζει τις συλλαβές (σε δισύλλαβες και τρισύλλαβες λέξεις)

·        να αναγνωρίζει όλους τους ήχους των γραμμάτων

·        να δημιουργεί με φωνήματα νέες λέξεις (π.χ. αν από τη λέξη μήλο βγάλω το –μ και βάλω το –φ, ποια λέξει σχηματίζεται;)

·        να αναγνωρίζει τον αριθμό των φωνημάτων

·        να αναγνωρίζει τα φωνήματα και στις πολυσύλλαβες λέξεις

μέχρι και την ολοκλήρωση της πρώτης τάξης του Δημοτικού και ακόμα και με αργό ρυθμό κατακτάει τη φωνολογική ενημερότητα της γλώσσας, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μπορούμε, απλά, να το χαρακτηρίσουμε σαν μια φυσιολογική αδυναμία του ίδιου του παιδιού, λόγω το ότι έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με αναγνωστικές δραστηριότητες που περιέχουν μεγαλύτερα κείμενα, περισσότερες λέξεις, περισσότερους κανόνες λόγω το ότι πια φεύγει από το νηπιαγωγείο και πηγαίνει στο Δημοτικό.

Ενίσχυση της ανάπτυξης της αναγνωστικής ικανότητας

       Η φωνολογική ενημερότητα είναι το Α και το Ω στην ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας. Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να αναλύει τη λέξει στα επιμέρους στοιχεία της (συλλαβές και φωνήματα) και να συνδυάζει τα επιμέρους στοιχεία για να φτιάχνει λέξεις. Η φωνολογική ενημερότητα είναι δυνατό να αναπτυχθεί στα παιδιά μέσα από ένα πλήθος δραστηριοτήτων, όπως:

εντοπισμός της λέξης που αρχίζει με το ίδιο φώνημα

 εντοπισμός της λέξης που αρχίζει από την ίδια συλλαβή

  εντοπισμός της λέξης που δεν αρχίζει με την ίδια συλλαβή

         Αυτές είναι κάποιες ενδεικτικές από δεκάδες δραστηριότητες και παιχνίδια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας και συνεπώς για την ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας.

        « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»