Δυσφαγία

Τι είναι η δυσφαγία;

       Με τον όρο «Δυσφαγία» περιγράφουμε την καθυστέρηση ή τη λάθος κατεύθυνση μεταφοράς της στερεάς, ημιστερεάς τροφής και υγρών από τη στοματική κοιλότητα στο στομάχι.

Στάδια φυσιολογικής και διαταραγμένης κατάποσης

Σε τι οφείλεται η δυσφαγία;

       Η δυσφαγία οφείλεται σε βλάβη του τμήματος του εγκεφάλου που ρυθμίζει τη λειτουργία της κατάποσης ή σε βλάβη των κρανιακών νεύρων που συνδέονται με αυτή. Οι συνηθέστερες διαταραχές/ παθήσεις που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη δυσφαγία είναι οι εξής:

·        Σχιστίες (υπερωοσχιστία, χειλεοσχιστία)

·        Εγκεφαλική παράλυση

·        Εγκεφαλικό επεισόδιο

·        Κρανιοεγκεφαλική κάκωση

·        Εκφυλιστικά σύνδρομα (άνοια, νόσος Parkinson)

·        Πολλαπλή Σκλήρυνση

·        Αμυοτροφική Πλάγια Σκλήρυνση

·        Μυασθένεια

Επίσης ασθενείς με καρκίνο ή ασθενείς ύστερα από χειρουργική επέμβαση στη στοματική κοιλότητα ή περιοχή λαιμού μπορεί να εμφανίζουν διαταραχές στην κατάποση.

Συμπτώματα δυσφαγίας

       Τα βασικότερα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς με δυσφαγία είναι τα εξής:

·        Αδυναμία ελέγχου του σάλιου (σιελόρροια) ή του φαγητού στο στόμα

·        Βήχας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από την κατάποση

·        Επαναλαμβανόμενη πνευμονία

·        Εκκρίσεις στο φάρυγγα ή στο στήθος μετά το γεύμα

·        Ασυνήθιστη (τραχιά) φωνή

·        Έρρινη ομιλία (διαφυγή τροφής ή νερού στη ρινική κοιλότητα)

·        Δυσκολία/ πόνος κατά την κατάποση

·        Μείωση της όρεξης

·        Μείωση/ απώλεια βάρους (που δεν αποδίδεται σε άλλο αίτιο)

·        Ξηροστομία

Δυσφαγία και λογοθεραπεία

       Ο λογοθεραπευτής, δεδομένου ότι το αντικείμενό του είναι οι στοματικές και φαρυγγικές δομές και λειτουργίες, είναι η ειδικότητα η οποία ασχολείται με τις διαταραχές κατάποσης. Ο λογοθεραπευτής ελέγχει αν υπάρχει δυσφαγία και σε ποιο στάδιο. Αξιολογεί αν ο ασθενής είναι κατάλληλος για θεραπεία με βάση τον αντίκτυπο της διαταραχής στον ίδιο και το περιβάλλον του. Διαμορφώνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης της διαταραχής και ελέγχει τακτικά την πρόοδο του ασθενή.

       Η κατάποση είναι μία από τις σημαντικότερες και συχνότερες κινητικές διαδικασίες του οργανισμού, η διαταραχή της οποίας μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε πνιγμό. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της.

« Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»

Εγκεφαλική παράλυση

Τι είναι εγκεφαλική παράλυση;

       Με τον όρο «Εγκεφαλική παράλυση» περιγράφουμε τη διαταραχή στις κινητικές κυρίως λειτουργίες του σώματος. Οφείλεται σε βλάβη περιοχών του εγκεφάλου που ρυθμίζουν, ελέγχουν και συντονίζουν τις κινήσεις και την ισορροπία του σώματος.

Τύποι εγκεφαλικής παράλυσης

      Η εγκεφαλική παράλυση ταξινομείται ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης ως εξής:

·        Σπαστική μορφή (συχνότητα70%), η βλάβη εντοπίζεται στην κινητική μοίρα του εγκεφαλικού φλοιού και του πυραμιδικού συστήματος των νευρικών ινών. Τα κλινικά συμπτώματα είναι η διατήρηση των νεογνικών αντανακλαστικών μετά τον 3^ο μήνα ζωής, ο ψαλιδισμός των κάτω άκρων, η καθυστέρηση της στήριξης της κεφαλής, υπερτονία, παραμορφώσεις των άκρων.

Ανάλογα με τα άκρα που έχουν προσβληθεί, ταξινομείται σε:

Ø Τετραπληγία:  Όταν πάσχουν 2 άνω άκρα + 2 κάτω άκρα.

Ø Ημιπληγία:  Όταν πάσχουν 1 άνω άκρο + 1 κάτω άκρο (από τη ίδια πλευρά).

Ø Παραπληγία:  Όταν πάσχουν τα 2 κάτω άκρα.

Ø Μονοπληγία:  Όταν πάσχει μόνο 1 άκρο (είτε άνω είτε κάτω).

Ø Διπληγία:  Όταν πάσχουν και τα τέσσερα άκρα (τα δύο κάτω περισσότερο από τα άνω).

·        Δυστονική μορφή (συχνότητα 10-15%), η βλάβη εντοπίζεται στο εξωπυραμιδικό σύστημα. Τα κλινικά συμπτώματα είναι η υποτονία και διατήρηση των νεογνικών αντανακλαστικών μετά τον 3^ο μήνα ζωής.

·        Αταξική μορφή (συχνότητα 10%), η βλάβη εντοπίζεται στην παρεγκεφαλίδα. Τα κλινικά συμπτώματα είναι η αστάθεια, ο τρόμος, η υποτονία και η αδεξιότητα.

·        Μικτές μορφές (συχνότητα 10%), δύο ή τρείς μορφές συνυπάρχουν.

        

 Εγκεφαλική παράλυση και λογοθεραπεία 

        Η βαρύτητα της εγκεφαλικής παράλυσης διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Κάποιοι έχουν πολύ ελαφριές κινητικές δυσκολίες χωρίς συνοδές διαταραχές. Άλλοι όμως, έχουν σοβαρές κινητικές δυσκολίες μαζί με συνοδά προβλήματα (π.χ. νοητική υστέρηση, δυσφαγία, δυσαρθρία, κ.α) που έχουν ως αποτέλεσμα σοβαρές διαταραχές λόγου και ομιλίας και μαθησιακές δυσκολίες. Ο λογοθεραπευτής είναι η ειδικότητα που ασχολείται με τις διαταραχές μάσησης και κατάποσης, με τις διαταραχές λόγου και ομιλίας, με τις διαταραχές επικοινωνίας και με την κατάκτηση βασικών δεξιοτήτων ( βλ. άρθρο «Νοητική Υστέρηση»).

         Ο λογοθεραπευτής ύστερα από μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση κατάποσης, επικοινωνίας, λόγου, ομιλίας και άρθρωσης, εντοπίζει τις δυνατότητες αλλά και τις δυσκολίες του κάθε παιδιού και στη συνέχεια διαμορφώνει ένα κατάλληλο και εξατομικευμένο  πρόγραμμα.

       Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση επιτυγχάνεται με τη συνεργασία πολλών ειδικοτήτων. Φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και λογοθεραπευτές συνεργάζονται με ψυχολόγους, παιδιάτρους, νευρολόγους, ορθοπεδικούς, εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς για να βοηθήσουν το παιδί να αξιοποιήσει στο μέγιστο τις δυνατότητές του. Φυσικά η συμμετοχή των γονιών είναι απαραίτητη, ένα παιδί που εισπράττει την αγάπη και τη φροντίδα των γονιών του θα έχει την καλύτερη δυνατή εξέλιξη!

               

           « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»

Νοητική Υστέρηση

Τι είναι η Νοητική Υστέρηση;

       Η Νοητική Υστέρηση περιγράφεται ως μια παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται στην περίοδο ανάπτυξης (από την σύλληψη ως το 16ο έτος της ηλικίας). Το παιδί με Νοητική Υστέρηση χαρακτηρίζεται από νοητική ικανότητα χαμηλότερη από το μέσο όρο των παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας. Παράλληλα το παιδί αυτό διαθέτει μειωμένη ικανότητα προσαρμογής, η οποία αντικατοπτρίζεται συνήθως στην ωρίμανση κινητικών και αντιληπτικών ικανοτήτων, δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης, στην μάθηση και στην κοινωνική ένταξη.

Ταξινόμηση της Νοητικής Υστέρησης

          Ανάλογα με τη βαρύτητά της, η νοητική υστέρηση ταξινομείται ως εξής:

·        Ήπια: ΔΝ από 50-55 έως 70,

·        Μέτρια: ΔΝ από 35-40 έως 50-55,

·        Σοβαρή: ΔΝ από 20-25 έως 35-40,

·        Βαριά: ΔΝ κάτω από 20 ή 25

     Υπάρχουν πάνω από 1.000 γνωστά οργανικά αίτια νοητικής υστέρησης, παρόλα αυτά, στις περισσότερες περιπτώσεις ατόμων με νοητική υστέρηση, η αιτιολογία της δεν είναι γνωστή.

Ενδείξεις της Νοητικής Υστέρησης

·        Δυσκολεύεται στην αυτοεξυπηρέτησή του τόσο στο σπίτι όσο και στον σχολικό χώρο.

·        Δυσκολεύεται να αντιληφθεί τη θέση του στο χώρο.

·        Δυσκολεύεται να διακρίνει το δεξιά από το αριστερά.

·        Δυσκολεύεται να παραμείνει στη θέση του.

·        Δυσκολεύεται να εκτελεί πολύ απλές οδηγίες.

·        Δυσκολεύεται να ξεκινήσει και να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα (χαμηλός ρυθμός εκτέλεσης).

·        Παρουσιάζει δυσκολίες στη συμπεριφορά.

·        Υπολείπεται στις κοινωνικές δεξιότητες.

·        Αποφεύγει τη συμμετοχή σε δυαδικό ή ομαδικό κινητικό παιχνίδι. 

·        Ο λόγος του δεν είναι καθαρός.

·        Οι προτάσεις φτωχές σε σχέση με την ηλικία του (ελλιπές λεξιλόγιο).

·        Δυσκολεύεται να βάλει γεγονότα στη σειρά (να πει μια ιστορία, πώς πέρασε τη μέρα του, κτλ).

·        Έχει φτωχή ακουστική και οπτική μνήμη (βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη) και αντίληψη.

·        Δυσκολεύεται να μάθει όλα τα χρώματα, σχήματα, μεγέθη, ποσότητες και καθημερινά αντικείμενα.

·        Δυσκολεύεται  στις δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας (π.χ. κακή σύλληψη μολυβιού, δυσκολία στη ζωγραφική, στην αναπαραγωγή σχεδίων, βασικών σχημάτων και στην χρήση ψαλιδιού).

·        Δυσκολεύεται να συντονίσει το χέρι με το μάτι του (οπτικοκινητικός συντονισμός).

·        Δυσκολεύεται να ακολουθήσει τη σειρά της γραφής.

        Πολλές φορές τα συμπτώματα μπορεί να αντιστοιχούν σε παραπάνω από μία διαταραχή. Για αυτό το λόγο είναι απαραίτητο η διάγνωση της Νοητικής Υστέρησης να γίνεται από ψυχολόγους,  οι οποίοι χρησιμοποιούν σταθμισμένα ψυχομετρικά τεστ για την μέτρηση διαφόρων κλιμάκων της νοημοσύνης.

Νοητική Υστέρηση και λογοθεραπεία

       Η καλύτερη και αποτελεσματικότερη «αντιμετώπιση» της νοητικής Υστέρησης είναι η έγκαιρη παρέμβαση. Στόχος των λογοθεραπευτών -αλλά και των υπολοίπων θεραπευτών- είναι η πλήρης ανάπτυξη του νοητικού δυναμικού και των γνωστικών ικανοτήτων του παιδιού.

       Ο λογοθεραπευτής ύστερα από μία ολοκληρωμένη αξιολόγηση επικοινωνίας, λόγου, ομιλίας και άρθρωσης, εντοπίζει τις δυνατότητες αλλά και τις δυσκολίες του κάθε παιδιού και στη συνέχεια διαμορφώνει ένα κατάλληλο και εξατομικευμένο  πρόγραμμα. 

      Κάθε παιδί είναι διαφορετικό, ωστόσο τα κοινά χαρακτηριστικά της Νοητικής Υστέρησης εστιάζουν αρχικά στην κατάκτηση, βελτίωση και διεύρυνση των γνωστικών δεξιοτήτων (ταύτιση, ταξινόμηση, αντιστοίχιση, διάκριση, έννοιες, κ.α.) για την προώθηση της μάθησης και της ανεξαρτησίας του.

     Πολλά παιδιά με τη βοήθεια του κατάλληλου γλωσσικού προγράμματος καταφέρνουν να μάθουν να διαβάζουν, να συγκρατούν το περιεχόμενο του κειμένου, να απαντούν σε ερωτήσεις, να αφηγούνται το κείμενο, κ.α. Πολλά παιδιά μαθαίνουν και να γράφουν!

         Οι μαθητές με αναπτυξιακές αποκλίσεις τύπου Νοητική Υστέρηση δυσκολεύονται -σε διαφορετικό βαθμό- να συσχετίσουν τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα για να εκτελέσουν μία εντολή ή για να ολοκληρώσουν μία δραστηριότητα. Γι’ αυτό έχουν ανάγκη από συστηματική καθοδήγηση και εξωτερική οργάνωση, ώστε να κατανοήσουν τις προσδοκίες, να ολοκληρώσουν τις δραστηριότητες και να μάθουν πώς να μαθαίνουν!

      

      « Ο πνευματικός δημιουργός αυτού του κειμένου, παραχωρεί την άδεια αναδημοσίευσης- αναπαραγωγής του, σε οποιοδήποτε ηλεκτρονικό ή έντυπο μέσο, υπό την προϋπόθεση αναδημοσίευσης ολόκληρου του κειμένου και όχι της τμηματικής- αποσπασματικής αναδημοσίευσης.»